အလေးနက်ဆုံးသော " ချင်း "

( Zo နွယ်သည် Zomi ထက်ပိုပြီးလေးနက်သည် ) 

"ချင်း"ဟု ခေါ်သော လူမျိုးစုများသည် Qin(Chin)Dynasty မှ ဆင်းသက် လာခြင်း ဖြစ်သည်။

Qin(Chin) Dynasty တွင် Zo(ဇို) နှင့် K'Cho - အရှို -Naga (နာဂ)အနွယ်များ ရှိသည်။--ဗမာလူမျိုးစုများက အထင်အမြင်သေးစွာ "ချင်း" ဟု ခေါ်ခြင်းမဟုတ်ပဲ Qin(Chin) Dynasty မှ ဆင်းသက်ခြင်း

ကိုအမှတ်ရပြီး၊ K'cho-အရှို-Nagaဘက်မှ တစ်ပါးပါးသည် ှQin(Chin)ကို အသုံးပြု ရှိသောကြောင့် 

" ချင်း " ဟု ခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။

တရုတ်နိုင်ငံမှ Qin(Chin) Dynasty ကို Han(ဟန်)မင်းဆက်က တိုက်ခိုက်ချီမှုန်းခြင်းကြောင့် မြန်မာပြည်ဘက်သို့ ခွေးပြေးဝတ်ပြေး ပြေးခဲ့ရသည်။

Zomi - MIzo -နောက်မှ ပေါ်လာသော Lai မျိုးနွယ်စုအားလုံးသည် Zo(ဇို )နွယ်ဝင်များ ဖြစ်ကြသည်။

Zo(ဇို)အနွယ်မှ Lai နွယ် အသုံးပြုမှု တွင်ကျယ်လာပြီး Lai ထဲမှာ Lai Zo၊ Zotung ၊Zo Phai ၊Zanniat ၊ Sim ၊ Ngawn ၊Taisun....etc...........များ အဆင့်ဆင့် ပေါ်လာပြီး Zo(ဇို)အနွယ် အစိတ်စိတ်အမွာမွာ ကွဲခဲ့ရသည်။" Lai " ဟု ပထမ အသုံးပြုသူမှာ ဟားခါး(လ္ဘက်သောက် မျိုးနွယ်)စကားပြော

မျိုးနွယ်များ ဖြစ်ကြသည်။

ဟားခါး(လ္ဘက်သောက်မျိုးနွယ်)စကားပြော မျိုးနွယ်များသည် Khualsim မှ ဆင်းသက်လာသည် ဟု ပြောခြင်းကြောင့် Khualsim မျိုးနွယ် ဖြစ်ကောင်း ဖြစ်နိုင်သည်။

ထို့ကြောင့် Zomi - Mizo - Lai အနွယ်များသည် Zo(ဇို) နွယ်ဝင်များသာ ဖြစ်သည်။( Zomi Baptist Convention လက်ခံမှုကို သတိရစေချင် ) ထို့ကြောင့် Zo(ဇို)နှင့် ညီအစ်ကို ရင်းချာဖြစ်သော K'cho၊အရှို-နာဂအနွယ် များကို ပစ်ပယ်ထားခြင်း မဟုတ်ပဲ Zo နှင့် ပေါင်းစပ်ခြင်းဖြင် ့" ချင်း " ဟု

အသုံပြုခြင်းမှာ လမ်းမှန်သော ခေါ်ဆိုမှု ဖြစ်သည်။-Zo(ဇို) အနွယ်မှ Zomi (ဇိုမီး) လူမျိုး ဟု ရပ်တည်လိုခြင်းမှာ ရယ်စဖွယ် ဖြစ်လာသည်။ Zo(ဇို) အနွယ်သည် Zomi တစ်ခုတည်း မဟုတ်ပဲ ပိုပြီး ကျယ်ပြန့်နက်ရှိုင်း ကြောင်း သူတို့ မသိသောကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။

Naga(နာဂ)လူမျိုး "ဟု ရပ်တည်လိုခြင်းမှာလည်း ရယ်မောစရာ အလွန် ကောင်းသည်။